Łódzkie restauracje, bary i kina w czasach PRL-u

Informacje tu zawarte adresowane są głównie do miłośników Łodzi a także zwykłych mieszkańców którzy pamiętają te czasy oraz ludzi młodych dla których to już zamierzchła historia. Nie widzę potrzeby rozpisywania się jak funkcjonowało  w czasach PRL-u życie kulturalne i gastronomia, służą temu liczne publikacje, dlatego też poszczególne rozdziały opatruję tylko lakonicznym komentarzem.  Dla ułatwienia nazwy i adresy zamieszczam w porządku alfabetycznym zachowując dawne nazwy ulic.

RESTAURACJE

Restauracji w peerelowskiej Łodzi było prawie pięćdziesiąt.  Niektóre jak np. „Casanowa” „Sim”, ”Tivoli”, „Arkadia”, „Peszt”- z dancingami. Listę otwiera restauracja „Europa” którą zbudowano dopiero na początku lat 70-ych w tzw. „dekadzie Gierka”, lokalizując ją naprzeciw gmachu Komitetu Łódzkiego PZPR.  Wiąże się z tym zabawna anegdota cytowana wówczas przez łodzian: „Co trzeba zrobić żeby zobaczyć Europę ? Trzeba się odwrócić d..ą do Partii.

EUROPA                                       Al. Kościuszki  100

ORBIS GRAND                             Piotrkowska  72

CASANOWA                                Zachodnia  87

DELFIN                                         Narutowicza 1/3

DWORCOWA                              Dworzec  PKP  Łódź Fabryczna

DWORCOWA                              Dworzec  PKP  Łódź - Kaliska

HALKA                                          Moniuszki  1

LUDOWA                                     Piotrkowska  19

PESZT                                           Piotrkowska  24

SAVOY                                          Traugutta  6

SIM                                               Obrońców Stalingradu 2 (ob. Legionów)

TIVOLI                                          Tuwima  1

ARKADIA                                     Jakuba  10

BAGATELA                                   Limanowskiego  42

DĄBROWA                                   Zapolskiej, róg Dąbrowskiego

DIETETYCZNA                             Zielona  5/7

GOLONKA                                    Wschodnia  65

GÓRNIAK                                     Sieradzka  3

GWARNA                                     Plac Reymonta  1/2

HALA SPORTOWA                       Worcella  21 (ob. Ignacego Skorupki)

JUTRZENKA                                 Włady Bytomskiej 105 (ob.  Organizacji WiN)

KASZUBSKA                                  Piotrkowska  108

KLUBOWA                                   Kilińskiego  15

KOLEJOWA                                  Kopernika  25

LOTNICZA                                    Pabianicka  169

MAGNOLIA                                  Armii Czerwonej 4 (ob. al. Piłsudskiego)

OBYWATELSKA                           Piotrkowska  191

POD SZEWCZYKIEM                    Kilińskiego 15

SŁOŃ                                            Piotrkowska  108

SMAKOSZ                                    22-go Lipca 2 (ob. 6-go Sierpnia)

STYLOWA                                    Wojska Polskiego  152

ŚRÓDMIEJSKA                            Piotrkowska 79

TKACKA                                        Kilińskiego  46

TURYSTYCZNA                            Sienkiewicza  22

WÓLCZAŃSKA                             Wólczańska 131

ZACISZE                                        Narutowicza 42

ZULANA                                        Kwiatowa 1

MURZYNEK                                  Próchnika 16

MYŚLIWSKA                                 Narutowicza 5

OGRODOWA  ( KARAŚ)            Nowomiejska  14

PRZEKĄSKA                                 Nawrot  53

PRZEMYSŁOWA                          Zachodnia  59

ROMA                                          Piotrkowska  152

RZEMIEŚLNICZA                          Kilińskiego  104

RZGOWSKA                                 Rzgowska  52

ZGODA                                         Jerzego  52

                            

BARY

W czasach PRL-u funkcjonowało w Łodzi 20 barów bezalkoholowych - w tym trzy kilkudziesięciomiejscowe bary szybkiej obsługi - w których serwowano tradycyjne dania kuchni polskiej. Można w nich było także napić się piwa, które podawano do tzw. „konsumpcji”,  czyli praktycznie należało  zamówić jakąś najtańszą przekąskę np. koreczek z sera.  

EXPRESS                                                 Czarnkowska  2

KOGUCIK                                                Piotrkowska  265

KOLIBER                                                 Łagiewnicka  13/21

SŁONECZNA                                          Bratysławska  6

WIDZEWIAK                                          Neonowa  1

BANKOWY                                             Piotrkowska  63

BIGOSIK                                                  Limanowskiego  119

BENIAMINEK                                         Armii Ludowej  40 (ob. Polskiej Organizacji Wojskowej)

KLOPSIK                                                  Długosza  26

LEŚNY DWÓR (sezonowy)                  Studencka  28  w Łagiewnikach-Arturówku

PAWILON (sezonowy)                         w Łagiewnikach-Arturówku

POD MAŁPKĄ (sezonowy)                  Konstantynowska  88 , na terenie ZOO

REKORD                                                  Piotrkowska  92

ROBOTNICZA                                         Kilińskiego  145

TARTINKA                                               Limanowskiego  26

TRAMWAJARZ  (sezonowy)                 Park Ludowy na Zdrowiu

PAWILON  (sezonowy)                         Stawy  Jana

BALATON,  bar szybkiej obsługi          Andrzeja Struga  6/10

KĘS, bar szybkiej obsługi                    Obrońców Stalingradu 10/12 (ob. Legionów)

RARYTAS, bar szybkiej obsługi            Plac Niepodległości  4

BARY  MLECZNE

Bary mleczne wszyscy łodzianie wspominają z nostalgią. Było ich aż dwadzieścia cztery, głównie w śródmieściu Łodzi. Były to placówki gastronomiczne subwencjonowane przez państwo, prowadzone przez  PSS "Społem", w których  serwowano dania mleczno-nabiałowo-jarskie, po śmiesznie niskich cenach.  A ponieważ otwarte były już od 6 rano, korzystała z nich zarówno „inteligencja pracująca”, „świat pracy” jak i ucząca się młodzież.  I tak w drodze do pracy czy na wykłady, można było w nich spożyć lekkostrawne śniadanie złożone np. z bułki z masłem i jajkiem lub żółtym serem albo też jajecznicę na maśle, omlet…itp., popić mlekiem, kawą z mlekiem lub kakao. To nic, że mleko często bywało przypalone i podawano je w wyszczerbionych kubkach które pozbawiane uchwytów parzyły w dłoń. Na takie drobiazgi nikt nie zwracał uwagi. Wracając z pracy czy uczelni, można było do tegoż baru wstąpić na dwudaniowy obiadek, złożony (w zależności od kulinarnych upodobań) z kapuśniaku , pomidorowej lub grzybowej z makaronem , ziemniaków z jajkiem sadzonym lub z kotletem mielonym z jaj i bułki, kaszę  gryczaną z sosem, kopytka , pierogi z jagodami, kluski leniwe lub naleśniki z serem , dołączyć  surówkę, bądź bukiet z jarzyn. A dla lepszego trawienia wszystko popić kefirem lub kompotem (robionym głównie z rozpuszczonego w wodzie dżemu).

Poniżej wymieniam wszystkie łódzkie bary mleczne, funkcjonujące  w Łodzi aż do połowy lat  80-ych.

BAŁUCKI                            Zachodnia  27

BIAŁY POTOK                   Kilińskiego  213

DĄBROWA                        Broniewskiego  69

FABRYCZNY                      Kilińskiego  71

ISKRA                                Boya Żeleńskiego  5

LEŚNICZY                          Zielona  10a

LUDOWY                           Zarzewska  2

NAROŻNY                         Nowotki  28 (ob. Pomorska)

OAZA                                 Armii Ludowej  42 (ob. Polskiej Organizacji Wojskowej)

POD LUTNIĄ                     Piotrkowska  243

POŁUDNIOWY                 Rzgowska  56

PRZYSTANEK                    Nowomiejska  11

REPREZENTACYJNY        Próchnika  2, róg Piotrkowskiej

SMAKOSZ                         Andrzeja Struga  7 (przetrwał do 2011 roku !)

TEATRALNY                      Kilińskiego  39

TEOFILANKA                     Traktorowa, róg Aleksandrowskiej

WYGODA                          Rzgowska  143

WZORCOWY                    Piotrkowska  91

ZACHĘTA                           Jaracza  7

ZACHODNI                        Wólczańska  61, róg Zielonej

ZAMIEJSKI                         Pabianicka  214

ZDROWIE                          Zgierska  8, na Starym Rynku

ZIELONY                            Zielona  31, przy Pl. Barlickiego

ŹRÓDEŁKO                        Nowotki  30 (ob. Pomorska)

ŁÓDZKIE  KINA w czasach PRL-u

Aż do połowy  lat 80-ych, było w Łodzi 35 kin, rozmieszczonych nawet w najbardziej peryferyjnych dzielnicach miasta, które w zależności od wielkości i standardu widowni, podzielone zostały na trzy kategorie.  Pierwszą kategorię stanowiły kina  tzw. premierowe takie jak : „Bałtyk” „Polonia”, „Przedwiośnie” „Wisła”, „Wolność”, „Włókniarz” , „Zachęta” czy „Iwanowo” - w których wyświetlano zgodnie z nazwą najnowsze filmy. Najliczniejszą  grupę tworzyły kina drugiej kategorii,  takie jak  „Halka”, „Świt”, „Odra”, „Popularne” , „Rekord” - w których można było obejrzeć te same filmy, które schodziły z ekranu wspomnianych wyżej kin. Wiązało się to naturalnie z niższą ceną biletów. Żeby to bardziej zilustrować, posłużę się wykazem  cen obowiązującym aż do końca lat 50-ych. Ceny biletów w kinach I-ej kategorii wynosiły:  4 zł 50 gr. – za miejsca dalej od ekranu lub na balkonie i 3 zł 60 gr. – za miejsca bliżej ekranu. W kinach II-ej kategorii  ceny te odpowiedni wynosiły:  3.60 zł i 2.70 zł. Najtańsze bilety były w tzw. kinach młodzieżowych, do których należały m.in. kina: „Pionier” (wcześniej „Bajka”), „Młoda Gwardia” (wcześniej „Iluzjon”) w których normalny bilet kosztował 2 zł i 10 gr. a ulgowy dla młodzieży szkolnej  - 1 zł i 5 gr. Dla porównania, przeciętna płaca miesięczna w Łodzi w tym okresie kształtowała się w granicach ok. 1 tys. złotych. Oprócz tego, w sezonie letnim, na podwórzach posesji kin „Stylowe” i „Tatry” funkcjonowały kina letnie, w których (przy ładnej pogodzie) można było obejrzeć najbardziej atrakcyjne filmy premierowe.

Poniżej, nazwy i adresy łódzkich kin:

ADRIA                                   Piotrkowska  150/152

BAŁTYK                                Narutowicza

CZAJKA                                 Aleksandrowska  162

DKM                                      Nawrot  27

ENERGETYK                         Al. Politechniki  17

GDYNIA                                             Tuwima  2

HALKA                                 Krawiecka  3/5

IWANOWO                          Limanowskiego 200

KOLEJARZ                           Parowozownia  PKP Łódź-Olechów

LUTNIA                               Piotrkowska  243

ŁĄCZNOŚĆ                          Józefów  43

ŁDK                                      Traugutta  18

1 MAJA                               Kilińskiego  178

MŁODA GWARDIA           Zielona  2/4

MUZA                                  Pabianicka 173

ODRA                                  Przędzalniana 68

OKA                                     Tuwima  34

PIONIER                              Franciszkańska  31

POKÓJ                                 Kazimierza  6

POLESIE                              Fornalskiej  37

POPULARNE                       Ogrodowa  18

PRZEDWIOŚNIE                 Żeromskiego  74/76

REKORD                              Rzgowska  2

ROMA                                  Rzgowska  84

SOJUSZ                                Płatowcowa  6

STOKI                                   Zbocze

STUDYJNE                           Lumumby  7/9

STYLOWY - LETNIE          Kilińskiego 123

STYLOWY - STUDYJNE    Kilińskiego 123

ŚWIT                                    Bałucki Rynek  5

TATRY                                 Sienkiewicza  40

TATRY-LETNIE                   Sienkiewicza  40

WISŁA                                 Tuwima  1

WŁÓKNIARZ                       Próchnika  16

WOLNOŚĆ                           Przybyszewskiego  16

ZACHĘTA                             Zgierska  26

Honoratka i inne, czyli łódzkie kawiarnie w czasach PRL-u

W czasach PRL-u na około 60 funkcjonujących kawiarni, najsłynniejszą nie tylko w Łodzi ale i w Polsce, była mieszcząca się w gmachu banku przy zbiegu ulic Moniuszki i Piotrkowskiej niewielka prywatna kawiarenka „Honoratka”, czynna w latach 1945-1974. Właścicielami „Honoratki” były początkowo panie Kwiatkowska i Ponimirska, a od 1958 r.  małżonkowie Stefania i Bolesław Brudzińscy którzy ugruntowali jej sławę.  Był to niewielki lokal ok. 30 metrowej powierzchni, bez szatni (garderobę wieszano na kilku wieszakach) i… bez toalety (korzystano z WC w pobliskiej restauracji „Halka” i kawiarni „Łodzianka”). Skromne umeblowanie składało się z bufetu odgrodzonego przeszkloną  ścianką od salki na której znajdowało się 10 niewielkich stolików i kanapy wzdłuż ścian. „Honoratka” otwarta była od 10 do 22-ej we wszystkie dni tygodnia oraz niedziele i święta łącznie z Nowym Rokiem. Wyborna kawa i jeszcze lepsze ciasta domowego wypieku, ze słynną szarlotką z bitą śmietaną, nie odgrywały decydującej roli. Prawdziwą atrakcję „Honoratki” stanowiły zawsze obsady stolików, przy których zasiadali znani ludzie ze środowiska aktorskiego, ze sfer literackich i dziennikarskich i w ogóle ludzi parających się sztuką.  Nie brakowało też naukowców lekarzy czy prawników oraz pięknych studentek łódzkich szkół artystycznych. Każdy kto się liczył w mieście, uważał za stosowne znaleźć się w „Honoratce”, aby usłyszeć nową plotkę czy też nowy dowcip lub wreszcie jakąś nową, pożyteczną wiadomość.  Stąd gros dowcipów i uciesznych rozmówek wypływało na całą Łódź i stanowiło gatunek przedniego humoru.

Stałymi bywalcami „Honoratki” byli m. in. reżyser Antoni Bohdziewicz – profesor  PWSF, operator  filmowy Stanisław Wohl, Jerzy Passendorfer,  Andrzej Wajda, Jerzy Grohman, Andrzej Kern, Wojciech Frykowski, Ewa Frykowska, trębacz jazzowy późniejszy dziennikarz i pisarz Andrzej Makowiecki, młody student „filmówki”  Roman Polański, pisarz Jerzy Kosiński,  poeta i fraszkopisarz Jan Izydor Sztaudynger, aktorzy łódzcy: Krzysztof Chamiec, Aleksander Fogiel, Alicja Krawczykówna, Ewa Mirowska, Mieczysław Szonert, Roman Sykała – aktor, reżyser i dyrektor Teatru Powszechnego;  znani malarze: Andrzej Grun, Konstanty Mackiewicz, Jerzy Mierzejewski, Kazimierz Pieniążek, Henri Poulain - malarz i scenograf; dziennikarze: Halina Batorowicz, Mieczysław Jagoszewski , Alina Grabowska, znany prawnik mec. Karol Głogowski, znani  dyrygenci Henryk Debich i Henryk Czyż.

„Honoratka” pełniła także rolę sui generis „swatki”. Tu poznał swoją przyszłą żonę piękną Barbarę Kwiatkowską Roman Polański (tu także odbyło się przyjęcie weselne 9 września 1959). Reżyser i aktor Henryk Kluba poznał i poślubił znaną powieściopisarkę Alicje Chmelewską. „Honoratka” skojarzyła aktorów Monikę Denisiewicz z Danielem Olbrychskim oraz Polę Raksę z operatorem i jednocześnie poetą i eseistą Andrzejem Markiem Rymkiewiczem.  

W „Honoratce” bywali często  aktorzy i twórcy filmowi bawiący „przejazdem” w Łodzi z racji kręcenia filmów: aktorzy Zbigniew Cybulski, Bogdan Kobiela, Kalina Jędrusik, Marta Lipińska, Andrzej Łapicki, Beata Tyszkiewicz, Ewa Wiśniewska, reżyser Tadeusz Konwicki, reżyser Jakub Morgenstern, operatorzy Sławomir Idziak, Jerzy Lipman, Witold Sobociński (wcześniej muzyk jazzowy). Wśród gwiazd estrady należy wymienić  Jerzego Połomskiego i Irenę Santor,  a wśród pisarzy Leopolda Tyrmanda –  znawcę jazzu i organizatora pierwszego Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Jazzowej w Sopocie i Marka Hłasko prozaika i scenarzysty filmowego, autora scenariuszy do filmów „Koniec nocy” , „Pętla”, „Spotkania”, „Ósmy dzień tygodnia” i „Baza ludzi umarłych”

Po śmierci właścicielki, pani Stefanii Brudzińskiej,  w 1974 roku, ówczesne władze Łodzi nie zezwoliły na dalszą działalność i zlikwidowały kawiarnię, po której jedynym śladem jest obecnie tablica pamiątkowa na elewacji budynku przy ul. Moniuszki 2.

HONORATKA  „zagrała”  także w kilku filmach: m. in. w jednym z odcinków seriali „Stawka większa niż życie i „Kariera Nikodema Dyzmy” oraz w filmie Antoniego Bohdziewicza „Kalosze szczęścia” .

W 2012 r. najsłynniejsza powojenna kawiarnia  w Polsce, doczekała się filmu. Leopold René Nowak nakręcił pełnometrażowy fabularyzowany dokument  p.t. "Czarodzieje Honoratki"

W dalszej części spis łódzkich kawiarni w porządku alfabetycznym, które funkcjonowały w Łodzi aż do końca lat 80-ych ub. wieku

 AGAWA                                                        al. Kościuszki  74/78, lok. kat. I

AKADEMICKA                                               ul. Piotrkowska  126, lok. kat. I

ANETKA                                                         ul. Żubardzka  3, lok. lok. kat. II

ASTRA                                                            ul. Długosza  34, kat. I

BALATON                                                      ul. Andrzeja Struga  6/10, lok. kat. S

BARKARES                                                     ul. Wirowa 7 (w sezonie letnim), kat. II

CAFE  BIBLIOTECZNA                                   ul. Gdańska  100, kat. I

CENTRAL                                                        ul. Piotrkowska  165/169, kat. II

CENTRUM                                                      ul. Kilińskiego  59/63, kat. I

CYGANERIA                                                    ul. Piotrkowska  25, kat. I

DANUSIA                                                        ul. Obrońców Stalingradu  69 (ob. ul. Legionów), kat. III

DWORCOWA                                                 ul. Smugowa, Dworzec  PKS, kat. I

DZIEKANKA                                                    pasaż ZMP (ob. pasaż Rubinsteina), kat. II

EUROPA                                                          al. Kościuszki  100, lok. kat. S

HONORATKA                                                 ul. Moniuszki 2 (czynna do 1974 r.)

IRENA                                                             ul. Narutowicza 78, kat. I

JAŚ                                                                  ul. Nowotki  95 (ob. Pomorska), kat. II

JEDYNA                                                          ul. Boya-Żeleńskiego  14, kat. I

JUBILEUSZOWA                                            ul. Przybyszewskiego 18, kat. II

KACZKA DZIWACZKA                                   ul. Piotrkowska  196, kat. II

KALINA                                                          ul. Zielona  41, kat. II

KAMERALNA                                                ul. Lutomierska  146a, kat. II

KAPRYS                                                          ul. Kopernika 46, kat. II

KAROLINKA                                                   ul. Bratysławska  1, kat. II

KASKADA                                                      ul. Narutowicza  7/9, kat. I

KĘS                                                                  ul. Obrońców Stalingradu 16 (ob.  Legionów), kat. I

KURANT                                                        plac  Wolności 7, kat. I

LUTNIA                                                          ul. Piotrkowska  245, kat. II

ŁODZIANKA                                                  ul. Piotrkowska 76, kat. I

ŁOWICKA                                                       ul. Cieszkowskiego 2a, kat. II

MAGDA                                                          ul. Piotrkowska 32, kat. II

MALEŃKA                                                      ul. Ossowskiego 2, kat. II

MARIOLKA                                                     ul. Piotrkowska 12, kat. I

MARYSIEŃKA                                                ul. Nowotki 5 (ob. Pomorska), kat. II

MASZA                                                            ul. 22 lipca 7 (ob.  6 sierpnia), kat. I

MAXIM                                                           ul. Piotrkowska  52, lok. kat. I

MIŚ                                                                 ul. Główna  1 (ob. al. Piłsudskiego), kat. II

NIEZAPOMINAJKA                              ul.  Bytomskiej (ob.  Organizacji „W i N”) bl. 29, kat. III

NOWOMIEJSKA                                            ul. Wojska Polskiego bl. 15, kat. II

ORBIS-GRAND                                              ul. Piotrkowska  72, lok. kat. S

PALUCH                                                         ul. Limanowskiego  22, kat. II

PAŁAC ŚLUBÓW                             ul. Armii Czerwonej 32  (ob. al. Piłsudskiego 100), kat. II

PAŁACYK                                                   ul. Piotrkowska 262, kat. II

POLONIA                                                   ul. Narutowicza  38, kat. II

POPULARNA                                              ul. Wrocławska  10, kat. II

RARYTAS                                                    pl.  Niepodległości  4, przy Domu Towarowym „Uniwersal”

RATUSZOWA                                             ul. Piotrkowska 103–105, kat. I

SAVOY                                                        ul. Traugutta 6, kat. II

STAROMIEJSKA                                        ul. Podrzeczna  2, kat. I

SZAROTKA                                                ul. Fornalskiej 59/61 (ob. Wileńska), kat. I

ŚWIATOWIT                                               al. Kościuszki  68, kat. I

TEATRALNA                                               plac Dąbrowskiego 8, kat. I

TEINKA  - herbaciarnia                               ul. Traugutta 2, kat. III

WARSZAWIANKA                                     ul. Piotrkowska  56, kat. II

WIELKOPOLANKA                                   ul. Limanowskiego  194, kat. II

ZARZEW                                                     ul. Przybyszewskiego  163, lok. kat. II

ZULANA                                                     ul. Ładna 1, lok. kat. II